ทำอะไรดูเหมือนจะละเอียดถี่ถ้วนดี แต่ความจริงแล้วไม่รอบคอบ หรือบางทีก็ดูเหมือนจะใช้สอยอย่างกระเหม็ดกระแหม่ในบางเรื่องแต่อีกเรื่องหนึ่งกลับสุรุ่ยสุร่าย
การกระทำที่ดูเหมือนละเอียดรอบคอบแล้ว แต่ในความเป็นจริงยังไม่รอบคอบ ขาดความละเอียดถี่ถ้วน มีช่องโหว่เกิดขึ้น
ประเภทสำนวน
"ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนโดยตรงที่ให้ข้อคิดชัดเจนเกี่ยวกับการใช้ชีวิตและการมีวิจารณญาณ เข้าใจได้ทันทีว่าเป็นการสอนให้รู้จักพิจารณาในสิ่งที่ควรให้ความสำคัญและไม่ควรให้ความสำคัญ
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้สอนให้รู้จักพิจารณาสิ่งต่างๆ อย่างมีวิจารณญาณ คำว่า 'ถี่ลอดตาช้าง' หมายถึง เรื่องสำคัญใหญ่โตกลับปล่อยผ่านไปอย่างง่ายดาย (ตาช้างโตแต่กลับพิจารณาอย่างเข้มงวด) ส่วน 'ห่างลอดตาเล็น' หมายถึง เรื่องเล็กน้อยกลับไปติดขัดหรือถือสาหาความ (ตาเล็นเล็กแต่กลับปล่อยผ่านยาก) สอนให้รู้จักให้ความสำคัญกับเรื่องใหญ่ และไม่ควรจู้จี้กับเรื่องเล็กน้อย
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น" ในประโยค
- ผู้ใหญ่มักสอนลูกหลานว่าให้รู้จักถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น อย่าไปเข้มงวดกับเรื่องใหญ่แล้วกลับจู้จี้กับเรื่องเล็กน้อย
- หัวหน้าที่ดีควรรู้จักถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น คือเข้มงวดกับเรื่องสำคัญ แต่ไม่เคร่งครัดเกินไปในเรื่องปลีกย่อย
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
ประเภทสำนวน
"ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น" จัดว่าเป็น สำนวนไทย เพราะว่า เป็นสำนวนที่ต้องตีความเฉพาะ ไม่สามารถเข้าใจได้จากความหมายตรงตัวของคำ ไม่ใช่คำสอนโดยตรงเหมือนสุภาษิต และไม่ใช่คำเปรียบเทียบที่มีความหมายแฝงเหมือนคำพังเพย แต่เป็นวลีเฉพาะที่มีความหมายพิเศษในภาษาไทย
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สำนวนนี้กล่าวถึงลักษณะของคนที่เลือกทำในสิ่งที่ยากแต่กลับไม่ทำในสิ่งที่ง่าย เปรียบเหมือนการพยายามลอดผ่านรูที่เล็ก (ตาช้าง) ซึ่งยาก แต่กลับไม่ยอมลอดผ่านรูที่ใหญ่ (ตาเล็น) ซึ่งง่ายกว่า โดย 'ตาช้าง' หมายถึงช่องตาข่ายที่มีขนาดใหญ่ ส่วน 'ตาเล็น' หมายถึงช่องตาข่ายที่มีขนาดเล็ก
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น" ในประโยค
- เธอนี่แปลกจริง งานง่ายๆ ก็ไม่ยอมทำ แต่กลับไปเลือกทำงานที่ยากกว่า ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็น
- การที่ประชาชนไปเข้าคิวแออัดเพื่อรับสิทธิ์ที่มีมูลค่าน้อย แต่กลับละเลยสิทธิประโยชน์สำคัญที่มีมูลค่ามากกว่า นี่เป็นพฤติกรรมถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเล็นแท้ๆ
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
