ที่พึ่ง, ผู้ที่ให้ความคุ้มครองและความอบอุ่นใจ
เช่น พ่อแม่เป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของลูก
ประเภทสำนวน
"ร่มโพธิ์ร่มไทร" จัดว่าเป็น สำนวนไทย เพราะว่า เป็นวลีเฉพาะที่ไม่สามารถแปลความหมายตรงตัวได้ มีความหมายพิเศษที่ต้องตีความ ซึ่งหมายถึงผู้ที่ให้ความคุ้มครองและให้ความช่วยเหลือ ไม่ใช่การสอนโดยตรงหรือการเปรียบเทียบแบบคำพังเพย
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สำนวนนี้มีที่มาจากลักษณะของต้นโพธิ์และต้นไทรที่มีร่มเงากว้างใหญ่ สามารถบังแดด บังฝน ให้คนและสัตว์ได้อาศัยพึ่งพิง เปรียบเหมือนผู้ใหญ่หรือผู้มีอำนาจที่ให้ความช่วยเหลือ ปกป้องคุ้มครอง และให้ที่พึ่งพิงแก่ผู้น้อยหรือผู้อยู่ใต้ปกครอง
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ร่มโพธิ์ร่มไทร" ในประโยค
- ผู้ว่าราชการจังหวัดท่านนี้เป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของชาวบ้านมาตลอด เวลามีปัญหาอะไรก็ช่วยเหลือตลอด
- หลังจากที่พ่อเสียชีวิตไป ลูกๆ ก็ขาดร่มโพธิ์ร่มไทร ต้องดิ้นรนกันเอง
- คุณลุงสมหมายเป็นร่มโพธิ์ร่มไทรของคนในชุมชน คอยช่วยเหลือและให้คำปรึกษาแก่ทุกคนที่มีปัญหา
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
